به نقل از «تسنیم»

تفسیر موضوعی شهید صدر، تفسیری نوآورانه در جهان اسلام است

تاریخ انتشار: ۱ اسفند ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۷۱۵۳۵۳۳

دومین نشست درس گفتارهای تفسیر موضوعی شهید صدر با عنوان «پیشینه تفسیر موضوعی شهید صدر» با سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین محمدی‌فرد برگزار شد. - اخبار فرهنگی -

به گزارش خبرگزاری تسنیم، به نقل از روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، دومین نشست از سلسله درس گفتارهای تفسیر موضوعی شهید صدر به همت اندیشگاه فرهنگی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران و با همکاری پژوهشگاه تخصصی شهید صدر برگزار شد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

تفسیر موضوعی شهید صدر نقطه عطف تفاسیر است

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدی‌فرد، عضو هیئت علمی دانشگاه بین‌المللی المصطفی، تفسیر موضوعی شهید صدر را نقطه عطف تفاسیر عنوان کرد و تفاسیر این اندیشمند جهان اسلام را نوآورانه خواند و گفت: باید بدانیم که پیش از شهید صدر در تفسیر چه اتفاقی افتاده و نوآوری‌های وی در مقایسه با گذشته چگونه بوده است تا در ادامه بتوانیم با اندیشه وی در تفسیر موضوعی آشنا شویم.

محمدی‌فرد درباره بازخوانی سیر تحولی تفسیر موضوعی شهید صدر  افزود: این سیر دارای سه مرحله نوپایی، نوگرایی و نظریه‌پردازی است؛ مرحله نوپایی قدمتی دیرینه دارد؛ ولی مفسران در این مرحله سعی ندارند که درباره تفسیر ترتیبی یا موضوعی سخن بگویند؛ هرچند این تفاسیر، ترتیبی یا موضوعی است، اما هویت مستقلی برای ترتیبی یا موضوعی بودن آن‌ها قائل نشده‌اند؛ به این خاطر این قسم از تفاسیر در مراحل ابتدایی خود روشمند نشده‌اند.

نامۀ عاشقانۀ شهید صدر به علامه محمدتقی جعفری

وی درباره تغییر و تحولات اجتماعی در جوامع اسلامی که با عنوان نهضت‌های اسلامی مطرح می شود؛‌ گفت: در مرحله نوگرایی سید جمال الدین اسدآبادی، اقبال لاهوری و غیره، در مواجهه تمدنی غرب با جهان اسلام سرآغاز نهضت‌های اسلامی شدند و شعار بازگشت به قرآن در این نهضت‌ها را مطرح کردند؛ همچنین تفاسیر در این دوره به علمی، ادبی ـ اجتماعی و موضوعی تقسیم شدند ولی ضابطه‌مند پیش نرفتند.

عضو هیئت علمی دانشگاه بین‌المللی المصطفی(ص) در تبیین مرحله نظریه‌پردازی ادامه داد: حرکت‌های اجتماعی و سیاسی جوامع اسلامی، با ورود به فضای علمی، ایده اسلامی‌سازی علوم را مطرح کردند؛ اما برعکس مرحله قبل، حرکات در ابتدا و در ذات خود علمی بود که نتیجه اجتماعی و سیاسی هم داشت؛ بنابراین شهید صدر، اصل شکل‌دهی علوم اسلامی، دینی و بومی را پذیرفته و متأثر از آن فضا به تحقیق پرداخته است، اما نمی توان ایشان را ذیل اسلامی‌سازی علوم قرار داد.

شهید صدر تفسیر موضوعی را برای رسیدن به نظریه‌های قرآنی روش‌مند انجام داد

محمدی‌فرد اضافه کرد: می توان شهید صدر را در ایده خود، نقطه عطفی در تفسیر موضوعی دانست؛ ایشان نخستین شخصی است که به صورت روش‌مند تفسیر موضوعی را برای رسیدن به نظریه‌های قرآنی مدنظر قرار داد و از لفظ نظریه در این باره استفاده کرد. شهید صدر پیوندی بین تفاسیر علمی، موضوعی و اجتماعی برقرار کرده است؛ ایده تفسیر موضوعی شهید صدر به لحاظ مسأله محوری، علمی و به لحاظ نگرشی و رویکردی، اجتماعی است.

وی در بیان نوآوری‌های شهید صدر گفت: تفسیر توحیدی و تجزیه ای از اصطلاحات شهید صدر در این زمینه است؛ تفسیر توحیدی گردآوری آیات مرتبط با یک موضوع برای دستیابی به پاسخ و روش تجزیه ای، تفسیر جزء جزء آیات قرآن است؛ دوم اینکه غایت تفسیر موضوعی، کشف نظر قرآن و غایت تفسیر ترتیبی رفع ابهام از قرآن است؛ این نکته پیش از شهید صدر بیان نشده است.

عضو هیئت علمی دانشگاه بین‌المللی المصطفی(ص) در بیان سومین نوآوری شهید صدر در تفسیر موضوعی خود ابراز داشت؛ شهید صدر می‌گوید تفسیر موضوعی برخلاف تفسیر ترتیبی با زندگی اجتماعی انسان ارتباط دارد؛ ایشان تفسیر توحیدی خود را تفسیر موضوعی می‌نامد و منظور وی از موضوعی، توجه به عین و واقعیت است و به بیان دیگر تفسیر موضوعی همان تفسیر عینی و تفسیر واقع‌گرا است.

محمدی‌فرد توضیح داد: شهید صدر تفسیر موضوعی را در یک ایده کلان به‌عنوان روش تحقق‌بخش مرجعیت علمی قرآن معرفی می‌کند؛ در نهضت‌های اسلامی، بازگشت به قرآن مطرح بود و در دوره نوگرایی هم، تفاسیر اجتماعی نگاشته شد، اما بازگشت به قرآن و علم در آن زمان با مرجعیت تجربه و علوم غربی بود.

مطالعات تفسیری 4 دهه گذشته جهان اسلام متأثر از روش تفسیری شهید صدر است

وی با اشاره به اینکه شهید صدر تفسیر موضوعی را به عنوان روش نظریه‌پردازی مطرح کرده است، گفت: این روش نظریه‌پردازی عناصری روش‌شناختی دارد؛ برای شناسایی هویت روش تفسیر موضوعی باید این عناصر معرفی شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه بین‌المللی المصطفی(ص) ادامه داد: شهید صدر روش موضوعی در مقابل روش تجزیه ای را یک تفسیر اجتهادی و منتهی به نظریه علمی می‌داند؛ ایشان در کتاب «السنن التاریخیة» مطرح می‌کند که تفسیر تجزیه‌ای تفسیر اجتهادی نیست، بلکه تفسیر موضوعی اجتهادی است؛ چون اجتهاد آنجا شکل می‌گیرد که منتهی به دیدگاه دین یا قرآن شود اما در روش تجزیه ای یا ترتیبی به دیدگاه قرآن نمی‌رسیم.

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدی‌فرد درباره مرجع بودن قرآن در روش موضوعی گفت: در هر پارادایم فکری باید یک منبع معرفتی مرجع وجود داشته باشد؛ قرار گرفتن چیزی به عنوان نظریه یا علم، باید مورد تأیید تجربه کمی یا کیفی قرار گیرد، اما شهید صدر می‌گوید علمی بودن به معنی عمومیت است؛ نظریه‌ای که عام باشد، تکرار پذیر و تخلف ناپذیر است. نظریه‌ای که از قرآن استخراج می‌کنیم، این شرایط را دارد و فی نفسه علم است و نیازی نیست که آن را به مرحله تجربه ببریم.

وی مسئله‌محور بودن روش موضوعی را مورد توجه قرار داد و تصریح کرد: روش تحقیق از مسئله آغاز می‌شود و می‌بینیم که روش مسئله‌محوری در تفسیر موضوعی وجود دارد؛ این هم از نوآوری‌های شهید صدر است که فرآیند کشف مسأله را به خوبی تبیین می‌کند و می‌گوید مسئله آن است که از جهان انسانی موجود اخذ شود، بعد به تجربه‌های تاریخ بشر مراجعه شود و بعد به قرآن عرضه شود و نظر قرآن درباره آن استخراج شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه بین‌المللی المصطفی (ص) ادامه داد: شهید صدر از توسعه مسئله در سطح افقی و عمودی سخن می‌گوید که باید مسائل را هر لحظه با رجوع به جوامع انسانی عمیق‌تر کنیم و مسائل جدید را به دست آوریم تا رجوع ما به قرآن موجب استخراج نظریه‌های عمیق‌تر و وسیع‌تر شود.

محمدی‌فرد گفت: ارتباط با واقعیت زندگی از ویژگی‌های دیگر این تفسیر است؛ در استخراج علوم اجتماعی و انسانی از قرآن باید بدانیم که ما دو نوع تفکر ریاضی و اجتماعی داریم؛ در تفکر ریاضی نیازی به رجوع به واقعیت انسان ندارید، بلکه با حسابی منطقی مواجه هستید که می‌توانید در ذهن خود تحلیل کنید و تفکر ریاضی داشته باشید، اما تفکر اجتماعی تفکری است که انسان بسته به اجتماع و رجوع به آن، به این تفکر می‌پردازد.

وی ادامه داد: شهید صدر معتقد است ما باید در نظریه‌پردازی قرآنی با رجوع به زندگی واقعی انسانی، مسائل را به دست آوریم و به قرآن عرضه کنیم، زیرا ماهیت تفکر، اجتماعی است؛ تفسیر موضوعی بریده از اجتماع، قابل تحقق نیست.

عضو هیئت علمی دانشگاه بین‌المللی المصطفی(ص) در پایان درباره تفسیر موضوعی شهید صدر یادآور شد: نظریه‌های استخراج شده از قرآن باید کارآمد باشد، مثال‌های زیادی از شهید صدر درباره مسائل وجود دارد که روش‌های استفاده درست و کارآمد از تفسیر موضوعی خود را به صورت تفصیلی بیان می‌کند.

انتهای پیام/

R1013197/P/S4,35/CT12 واژه های کاربردی مرتبط کتابخانه ملی قرآن کریم بیشتر بخوانید... برگزاری سلسله درس‌گفتارهای تفسیر موضوعی شهید صدر قیمت ارز و طلا لیگ ایران و جهان بیشتر بخوانید... برگزاری سلسله درس‌گفتارهای تفسیر موضوعی شهید صدر پربیننده‌ترین اخبار فرهنگی ۱ هوشیاریِ شهرام عبدلی برگشت ۲ مردم برای شهرام عبدلی دعا کنند ۳ بازی در «جیران»، ماجرای سرطان خون و دعوا با مهران مدیری! ۴ سریال «حبیب» بالأخره به آنتن رسید؛ ماجرایی در دلِ داعش ۵ روایتی متفاوت از ترس عجیب یگان‌های نظامی آمریکایی ۶ ادای احترام به شهرام ناظری؛ مردی که بندهای آواز ایران را گسست ۷ نگاهی به بازی مافیای تلویزیون و تأثیرات آن ۸ دعایی که امیرالمؤمنین (ع) برای شفای بیمار تجویز کردند اخبار روز فرهنگی روایت تهیه‌کننده "اتاقک گلی" از همزمانی تولید فیلم با ناآرامی‌ها در کرمانشاه: از جنگی به جنگ دیگر می‌رفتیم تفاهم‌نامۀ تأمین مسکن ایثارگران به امضا رسید فروشگاه‌های زیرزمینی کتابسازها سریال‌های این روزهای تلویزیون و کاندیدای نوروز + فیلم درباره ما ارتباط با ما آخرین اخبار | آرشیو اخبار پیوندها بازار پربیننده‌ترین اخبار قیمت ارز و طلا لیگ ایران و جهان ما را دنبال کنید: RSS تلگرام اینستاگرام توییتر   آپارات   سروش   آی‌گپ   گپ   بله   روبیکا   ایتا
All Content by Tasnim News Agency is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.

منبع: تسنیم

کلیدواژه: کتابخانه ملی قرآن کریم درس گفتارهای تفسیر موضوعی شهید صدر تفسیر موضوعی تفسیر موضوعی نظریه پردازی شهید صدر جهان اسلام محمدی فرد تجزیه ای

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tasnimnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تسنیم» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۱۵۳۵۳۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

امام صادق(ع) آغازگر جهاد فقه و نهضت علمی اسلامی است

به گزارش خبرنگار مهر، آیت‌الله رسول فلاحتی ظهر شنبه در مراسم شهادت ششمین اختر آسمان ولایت و امامت، امام جعفر صادق (ع) در مصلی امام خمینی (ره) رشت ضمن تسلیت سالروز شهادت پیشوای امت اسلامی امام صادق (ع) اظهار کرد: شیعه به مذهب جعفری نیز تعبیر می‌شود زیرا شیعه مدیون کلاس‌ها و دانشگاه عظیم علمی و روایی است که از مکتب امام صادق (ع) دارد.

آیت‌الله فلاحتی با اشاره به ورود اسلام به برخی کشورهای اروپایی از جمله بوسنی تصریح کرد: برخی مسلمانان اروپا در تعالیم‌شان می‌گفتند «تاریخ اسلام پنجاه سال بعد از پیامبر (ص) را مطالعه و تحقیق نکنید» و هدف از بازداشتن مسلمانان از تحقیق در این زمینه، این بوده که مسلمانان نسبت به حوادث و اتفاقات رخ داده در درون جامعه اسلامی بعد از پیامبر آگاه نشوند؛ اما برخی تحلیلگران غربی که به آئین اسلام گرویدند اسلام را از همین رهگذر مطالعه و متوجه حقایق آن شدند.

امام جمعه رشت با بیان اینکه امام صادق (ع) ۳۴ سال امامت را بر عهده داشتند و آغازگر جهاد در عرصه فقه و فقاهت و تربیت جامعه اسلامی بودند، افزود: آن حضرت حدود ۴ هزار شاگرد تربیت کردند و در دوران حیات و امامت خویش با فشارهای منصور دوانیقی (لعنت‌الله علیه) مواجه شدند؛ ظلم‌ها و فشاری که منصور بر امام وارد کرد، بر هیچ امامی وارد نشده بود.

امام جمعه رشت با بیان اینکه منصور دوانیقی (لعنت‌الله علیه) همواره امام صادق (ع) را تحقیر می‌کرد و مورد شکنجه روحی قرار می‌داد گفت: او آرامش را از امام سلب کرده بود و بارها تصمیم به قتل امام را گرفته بود؛ سرانجام آن حضرت را به شهادت رساند.

وی با اشاره به اینکه تشکیل حکومتی مبتنی بر احکام و آرمان‌های اسلام از جمله اهداف و آرزوهای اهل‌بیت و عالمان دین در دوره‌های مختلف بود، افزود: اهل‌بیت عصمت و طهارت در دوران حیات‌شان، شکنجه‌های روحی و سختی‌های زیادی را متحمل شدند تا حکومتی مبتنی بر احکام اسلام تشکیل دهند.

نماینده ولی‌فقیه در استان گیلان با بیان اینکه حکومت اسلامی در ایران در سایه تلاش‌های شهیدان، امام و روحانیت شکل گرفت؛ حکومتی که آرزوی انبیا و اهل‌بیت عصمت و طهارت بود، تصریح کرد: دشمن امروز تلاش می‌کند ما را درگیر امور جزئی و سیاه‌نمایی‌ها کند تا از اصل نظام و حکومت اسلامی که مورد توجه انبیا و اولیا است فاصله بگیریم.

آیت‌الله فلاحتی با اشاره به بسط قدرت جمهوری اسلامی که معادلات تمام قدرتمندان جهانی را برهم زده و قدرت‌های نظامی را وادار به خضوع کرده است، افزود: با وجود هجمه‌های گوناگون علیه نظام اسلامی اما در این فضاهای مسموم جهانی نیز طعم شیرین اداره جامعه بر مبنای اسلام و مدیریت اسلامی در اذهان و دل‌های ملل نشسته است و ملت‌ها حکومت اسلامی و پیام جمهوری اسلامی را باور کردند و جمهوری اسلامی در سرتاسر دنیا تأثیرات شگرف خود را به منصه ظهور رساند.

امام جمعه رشت با اشاره به روایتی از امام صادق (ع) مبنی بر اینکه «علم و عمل باید در کنار هم باشد» تصریح کرد: عمل بدون معرفت و دانش فایده‌ای ندارد البته علمی که با عمل همراه نباشد نیز فایده‌ای ندارد.

کد خبر 6096421